Σχίσματα και παρατάξεις
Α' Κορ. 1.10-17
Ἀδελφοί, παρακαλῶ ὑμᾶς, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾽Ιησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τὸ αὐτὸ λέγητε πάντες, καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα· ἦτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοῒ καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ. Ἐδηλώθη γάρ μοι περὶ ὑμῶν, ἀδελφοί μου, ὑπὸ τῶν Χλόης ὅτι ἔριδες ἐν ὑμῖν εἰσι. Λέγω δὲ τοῦτο, ὅτι ἕκαστος ὑμῶν λέγει· ᾽Εγὼ μέν εἰμι Παύλου, ᾽Εγὼ δὲ ᾽Απολλώ. ᾽Εγὼ δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ. Μεμέρισται ὁ Χριστός; μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου ἐβαπτίσθητε; εὐχαριστῶ ὅτι οὐδένα ὑμῶν ἐβάπτισα εἰ μὴ Κρίσπον καὶ Γάϊον, ἵνα μή τις εἴπῃ ὅτι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα ἐβάπτισα. Ἐβάπτισα δὲ καὶ τὸν Στεφανᾶ οἶκον· λοιπὸν οὐκ οἶδα εἴ τινα ἄλλον ἐβάπτισα. Οὐ γὰρ ἀπέστειλέν με Χριστὸς βαπτίζειν ἀλλ’ εὐαγγελίζεσθαι, οὐκ ἐν σοφίᾳ λόγου, ἵνα μὴ κενωθῇ ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ.
Μάς συμβουλεύει σήμερα ο απόστολος Παύλος να έχουμε ομοφωνία μέσα στην Εκκλησία και όχι σχίσματα, μιας που είμαστε όλοι κατηρτισμένοι στον ίδιο νου και στην ίδια γνώμη. Αφορμή για την παρότρυνση αυτή παίρνει από τις έριδες στις οποίες είχε εμπλακεί η εκκλησία της Κορίνθου, με αποτέλεσμα άλλος να λέει ότι είναι του Παύλου, άλλος του Απολλώ, άλλος του Πέτρου, άλλος του Χριστού. Έχει κομματιαστεί ο Χριστός; αναρωτιέται ο απόστολος· μήπως σταυρώθηκε ο Παύλος για σάς; ή μήπως βαπτιστήκατε στο όνομα του Παύλου; Στη συνέχεια ευχαριστεί τον Θεό επειδή δεν βάπτισε κανέναν στην Κόρινθο, παρεκτός από τον Κρίσπο και τον Γάιο και τον οίκο του Στεφανά, ούτως ώστε να μη μπορεί κανείς να πει ότι βάπτισε στο δικό του όνομα· αιτιολογεί δε τη στάση του λέγοντας ότι ο Χριστός δεν τον έστειλε να βαπτίζει αλά για να κηρύττει το Ευαγγέλιο, και μάλιστα όχι με τη θύραθεν σοφία, ώστε να μη ελαττωθεί η σημασία της σταυρικής θυσίας του Χριστού.
Τα σχίσματα αποτελούν μεγάλη πληγή για την Εκκλησία, διότι διαφθείρουν την ενότητά της· «Εἰ μὲν γὰρ Ἐκκλησίαι ἦσαν ὁλόκληροι͵ ἦν πολλὰ τὰ συστήματα· εἰ δὲ σχίσματα͵ καὶ τὸ ἓν διεφθάρη. Τὸ γὰρ ὁλόκληρον͵ ὅταν εἰς πολλὰ διαιρεθῇ͵ οὐ μόνον πολλὰ οὐ γίνεται͵ ἀλλὰ καὶ τὸ ἓν ἀπόλλυται. Τοιαύτη τῶν σχισμάτων ἡ φύσις»[1]. Αιτία των σχισμάτων δεν είναι καν η διαφορά περί την πίστη, αλλά η φιλονικία· «Ἔστι δὲ καὶ τοῖς νοήμασι συμφωνοῦντα͵ μηδέπω καὶ τῇ γνώμῃ συμφωνεῖν· οἷον͵ ὅταν τὴν αὐτὴν πίστιν ἔχοντες͵ μὴ ὦμεν συνημμένοι κατὰ τὴν ἀγάπην. Οὕτω γὰρ κατὰ μὲν τὰ νοήματα ἡνώμεθα (τὰ γὰρ αὐτὰ νοοῦμεν)͵ κατὰ δὲ τὴν γνώμην οὐκέτι· ὅπερ οὖν καὶ τότε ἐγένετο͵ τοῦ μὲν τὸν δεῖνα͵ τοῦ δὲ τὸν δεῖνα αἱρουμένου. Διὰ τοῦτό φησιν͵ ὅτι καὶ τῷ νοῒ καὶ τῇ γνώμῃ δεῖ συμφωνεῖν. Οὐδὲ γὰρ ἀπὸ τοῦ διεστάναι κατὰ τὴν πίστιν τὰ σχίσματα ἐγίνετο͵ ἀλλὰ ἀπὸ τοῦ τὴν γνώμην διῃρῆσθαι κατὰ ἀνθρωπίνην φιλονεικίαν»[2]. Σχίσματα, επομένως, δεν προκαλούν από μόνες τους ούτε οι αιρέσεις, αλλά η φιλαρχία που γεννά τη φιλονικία και τις έριδες, την προβολή κάποιων προσώπων, τη δημιουργία ομάδων και συνεπακόλουθα τη διάρρηξη του συνδέσμου της αγάπης.
Ας έλθουμε να μετρήσουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τα λόγια του αποστόλου. Συχνά καυχώμαστε επειδή γνωρίσαμε κάποιον «γέροντα» ή επειδή εξομολογούμαστε σε αυτόν ή έχουμε μαθητεύσει κοντά του. «Εγώ είμαι του τάδε», λέει ο ένας, «εγώ του δείνα» λέει ο άλλος, και νομίζουμε ότι αυτό μάς καθιστά καλύτερους χριστιανούς έναντι των άλλων. Λησμονούμε ότι βαπτιστήκαμε όλοι στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, ότι οφείλουμε τη σωτηρία μας στη φιλανθρωπία του Θεού και στην σταυρική θυσία και Ανάσταση του Κυρίου μας. Κάποιοι πάλι, παλαιότερα και τώρα, συνιστούν - επίσημα ή ανεπίσημα - θρησκευτικές ομάδες είτε ανέχονται (αν δεν καλλιεργούν οι ίδιοι) τη συστράτευση ανθρώπων γύρω από το πρόσωπό τους. Αποτέλεσμα αυτής της συστράτευσης είναι η καλλιέργεια αισθήματος υπεροχής απέναντι στους αδελφούς μας χριστιανούς και η αυτοανακήρυξη σε προστάτες και υπέρμαχους της γνήσιας πίστεως. Αιτία της η φιλαρχία, παρόλο που πρωτεργάτες και οπαδοί των σχισμάτων αυτών επικαλούνται την προάσπιση της πίστεως και την αλήθεια. Διότι έχει ήδη ψυγεί η αγάπη των πολλών και εκτοξεύονται μομφές προς πάσα κατεύθυνση· «Εἷς δὲ ὅρος φιλίας͵ τὸ καθ΄ ἡδονὴν εἰπεῖν· καὶ ἔχθρας ἀρκοῦσα πρόφασις͵ τὸ μὴ συμβῆναι ταῖς δόξαις. Πάσης δὲ συνωμοσίας πιστότερον πρὸς κοινωνίαν στάσεως ἡ τοῦ σφάλματος ὁμοιότης. Θεολόγος δὲ πᾶς͵ καὶ ὁ μυρίαις κηλῖσι τὴν ψυχὴν στιγματίας. Ἐντεῦθεν τοῖς νεωτεροποιοῖς εὐπορία τῶν συστασιαζόντων πολλή. Τοιγαροῦν αὐτοχειροτόνητοι καὶ σπουδαρχίδαι τῶν ἐκκλησιῶν τὰς προστασίας διαλαγχάνουσι͵ τὴν οἰκονομίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος παρωσάμενοι. Καὶ παντελῶς ἤδη τῶν εὐαγγελικῶν θεσμῶν ἐξ ἀκοσμίας συγκεχυμένων͵ ἀμύθητος ὠθισμὸς ἐπὶ τὰς προεδρίας ἐστί͵ τῶν φανητιώντων ἑκάστου ἑαυτὸν εἰσποιεῖν τῇ προστασίᾳ βιαζομένου. Ἀναρχία δέ τις δεινὴ ἀπὸ τῆς φιλαρχίας ταύτης τοῖς λαοῖς ἐπεκώμασεν· ὅθεν ἄπρακτοι παντελῶς καὶ ἀργαὶ τῶν ἐπιστατούντων αἱ παρακλήσεις͵ οὐ μᾶλλον ἀκούειν τινὸς ἢ αὐτῷ ἄρχειν ἑτέρων ὀφειλόμενον εἶναι ἑκάστου διὰ τὸν ἐξ ἀμαθίας τῦφον λογιζομένου»[3].
Ο ρόλος των διδασκάλων της Εκκλησίας είναι να κηρύττουν το Ευαγγέλιο και να καθοδηγούν τους ανθρώπους στον Χριστό. Χρέος όλων μας (γιατί και οι διδάσκαλοι έχουν ανάγκη οδηγού) είναι να τιμούμε τους διδασκάλους μας, να τούς μιμούμαστε στην πίστη και να υπακούμε στα κατά Θεόν λόγιά τους· «Μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν... Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες»[4]. Σημείο αναφοράς μας ο Χριστός και μόνον, διαρκής αναζήτησή μας η μετάνοια, η πίστη, η αγάπη, η ειρήνη· «Εἰρήνην διώκετε μετὰ πάντων, καὶ τὸν ἁγιασμόν, οὗ χωρὶς οὐδεὶς ὄψεται τὸν Κύριον, ἐπισκοποῦντες μή τις ὑστερῶν ἀπὸ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, μή τις ρίζα πικρίας ἄνω φύουσα ἐνοχλῇ καὶ διὰ ταύτης μιανθῶσι πολλοί»[5].
Ας μη παραδοθούμε, επομένως, στον πειρασμό που καυτηριάζει σήμερα ο απόστολος Παύλος· ας μη ζητούμε να προσδιορίζουμε εαυτούς και αλλήλους με ταμπέλες πέρα από το όνομα του Χριστού· ας εξετάζουμε την καρδιά και τη διάνοιά μας αποσκοπούντες στην καλλιέργεια όχι της αυτοδικαίωσης αλλά της μετανοίας, στην ενδυνάμωση της πίστης και στην διά της αγάπης του Χριστού ενότητα πάντων. Αμήν.
π. Χ.Β.
--------
[1] Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Ερμνηνεία είς τήν Α' προς Κορινθίους επιστολή, PG 61.23. Η φύση των σχισμάτων, αν γίνει πλήρως κατανοητή, υπαγορεύει και τον τρόπο της αποκατάστασης της ενότητας της Εκκλησίας. Υπό το πρίσμα αυτό δεν μπορούμε ως Ορθόδοξοι να καυχώμαστε ότι κατέχουμε την ενότητα του πληρώματος του Χριστού ούτε να αναζητούμε την ένωση μέσα από παραδοχές περί πολλών Εκκλησιών, πολλώ δε μάλλον διυλίζοντας με ηγεμονική διάθεση τα περί θρόνων και Πρωτείων. Όμως αυτά δεν είναι του παρόντος.
[2] Ό.π.
[3] Μεγάλου Βασιλείου, ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ πρὸς τὸν ἐν ἁγίοις Ἀμφιλόχιον ἐπίσκοπον Ἰκονίου, κεφ. Λ', PG 30.77.
[4] Εβρ. 13.7,17
[5] Εβρ. 12.14-15
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου