Οι μνήμες των Αγίων της Εκκλησίας μας αποτελούν ευκαιρίες πνευματικές για όλους τους χριστιανούς. Διότι παρουσιάζουν σε όλους εμάς που θέλουμε να αγωνιζόμαστε «τον καλόν αγώνα» μορφές συνανθρώπων μας, που ακολούθησαν τον δρόμο της κατά Χριστόν τελειώσεως και οδήγησαν την ύπαρξή τους από το «κατ’ εικόνα» στο «καθ’ ομοίωσιν».
Μια τέτοια αγία μορφή, ένας από τους λαμπρότερους αστέρες του νοητού στερεώματος, είναι και ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος Μύρων της Λικίας. Ένας απλός άνθρωπος, που μέσα από τον προσωπικό του αγώνα αναδείχθηκε σε πρότυπο πιστού και υπόδειγμα Ποιμενάρχη, σε «Κανόνα Πίστεως και εικόνα πραότητος», έγινε διδάσκαλος της εγκρατείας, απέκτησε με την ταπείνωσή του τα υψηλά δώρα της κατά Θεόν βιοτής και με την εκούσια πτωχεία του κέρδισε τον πλούτο του Ουράνιου θησαυρού.
Αυτά τα στοιχεία που συγκεντρώνει στην μορφή του αποτελούν τις σημαντικότερες αρετές που οφείλουμε όλοι οι πιστοί να καλλιεργούμε μέσα μας: την ακλόνητη πίστη που φτάνει στα όρια του θαύματος, την γαλήνη και ηρεμία της καρδιάς που αντανακλάται στην πραότητα του χαρακτήρα, την εγκράτεια που χαλιναγωγεί τις επιθυμίες του σώματος και ενδυναμώνει την ψυχή, την ταπείνωση που υψώνει τον νού στη θεωρία των Θείων πραγμάτων, την πτωχεία που απελευθερώνει τον άνθρωπο από ότι τον εμποδίζει να εισέλθει την στενή πύλη της Βασιλείας των Ουρανών.
Ο Άγιος Νικόλαος έζησε με γνώμονα την ορθή πορεία της Εκκλησίας και την πνευματική ανόρθωση του ποιμνίου του. Έδιωξε από πάνω του κάθε ατομικιστική και ωφελιμιστική διάθεση και επιδόθηκε στο επίπονο έργο της αποκατάστασης του ανθρώπινου προσώπου. Στο πρόσωπο του αδελφού είδε την εικόνα του Θεού και στο δικό του την ανάγκαιότητα του να είναι κανείς «πάντων διάκονος».
Το ανθρώπινο πρόσωπο. Το κατ’ εικόνα Θεού πλασμένο και προορισμένο να φθάσει στο καθ’ ομοίωσιν. Κατ’ εικόνα Θεού ως προς τις φυσικές του ιδιότητες: το αθάνατο της ψυχής, το λογικό και το αυτεξούσιο. Και καθ’ ομοίωσιν ως προς αυτές που μπορεί και πρέπει να αποκτήσει: την αρετή, την αγαθοσύνη, την ακακία, την τελειότητα, την κοινωνία με την κτίση και τον Κτίστη, την υπέρβαση της φύσης, την Θέωση.
Ο δρόμος για την εκπλήρωση αυτού του προορισμού δεν μας είναι άγνωστος. Μας τον έδειξε ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού, μέσα από την σάρκωσή του και το Πάθος του. Μας τον δείχνουν όλοι οι Άγιοι που σήκωσαν τον σταυρό τους και Τον ακολούθησαν στον Γολγοθά και την Ανάσταση. Είναι ο δρόμος της αυταπάρνησης (απαρνησάσθω εαυτόν) και της αυτοθυσίας (…και ακολουθείτω μοι). Είναι ο τρόπος και η στάση της ζωής στην οποία δεν υπάρχει το Εγώ. Είναι η λογική θεώρηση των πραγμάτων και η ελεύθερη επιλογή της απόρριψης του πρόσκαιρου προς όφελος του αιωνίου. Είναι η αγάπη που κάνει πλησίον τον Σαμαρείτη και τον ευεργετεί αφειδώλευτα και ανιδιοτελώς. Είναι η ταπείνωση που δικαιώνει τον Τελώνη και κάνει τον Ληστή πρώτο οικήτορα του Παραδείσου. Είναι η πίστη που στερεώνει την θάλασσα κάτω από τα πόδια του Πέτρου, που θεραπεύει την αιμορροούσα, που ανιστά νεκρούς και μετατοπίζει όρη. Αυτό το δρόμο μας δείχνει και σήμερα ο Άγιος Νικόλαος και σπεύδει σε βοήθεια όλων όσων ταλαιπωρούνται μέσα στην τρικυμία του βίου στον ωκεανό του κόσμου.
Ίσως κάποιοι ισχυριστούν πως άλλες εποχές ήταν τότε και άλλη είναι η σημερινή. Πως σήμερα η κοινωνίες των ανθρώπων έχουν εξελιχθεί χάρη στην γνώση, την επιστήμη και την τεχνολογία. Πως είναι πια πολιτισμένες και ανθρώπινες, με νόμους και κανόνες που ορίζουν τους τρόπους συνύπαρξης των ανθρώπων, χωρίς να χρειάζονται την καταπίεση και τους περιορισμούς της θρησκείας.
Κάνουν όμως ένα σφάλμα! Ξεχνούν πως όσο υπάρχουν άνθρωποι, θα γεννιούνται κατ’ εικόνα του Θεού, πρόσωπα και όχι απλοί αριθμοί στο δημοτολόγιο και την εφορία. Ξεχνούν επίσης πως το ζητούμενο δεν είναι η πρόσκαιρη ομαλή και ευδαιμονική διαβίωση του σήμερα, αλλά η αιωνιότητα, η επίτευξη του καθ’ ομοίωσιν και η ανόρθωση του ανθρώπινου προσώπου. Επαναπαύονται από την λεκτική ωραιοποίηση των πραγμάτων φορώντας το προσωπείο της προόδου και του καθωσπρεπισμού και εξοβελίζουν κάθε ενδιαφέρον για την εξαθλίωση της ανθρώπινης ύπαρξης και την καταπάτηση του ανθρώπινου προσώπου που καθημερινά καταλύεται μέσα από την έκλυση των ηθών, την κρίση των αξιών της ζωής, την πείνα, τον πόλεμο, την δυστυχία, την καταπίεση, την αδιαφορία του γείτονα της διπλανής πόρτας, τον καταναλωτισμό, την ικανοποίηση κάθε πάθους και επιθυμίας της φθαρτής σάρκας και την παραθεώρηση της ψυχής που είναι αθάνατη.
Μέσα λοιπόν στον κατακλυσμό αυτό και την διάσπαση του ανθρώπινου προσώπου από τις βιοτικές μέριμνες, την πνευματική αναλγησία, το ρεύμα του κοσμικού φρονήματος και την καταλυτική επιροοή των ΜΜΕ, έχουμε ανάγκη τους Αγίους να μας κρατήσουν, να μας γλιτώσουν από τον καταποντισμό, να μας οδηγήσουν στους εύδιους λιμένες της εν Χριστώ Ζωής, να μας δείξουν και πάλι το ανηφορικό μονοπάτι που χάσαμε μέσα στη νύχτα των παθών. Αυτοί μας δίνουν ξανά κουράγιο για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας, μας υπενθυμίζουν πως και αυτοί ήταν άνθρωποι και ωστόσο κατάφεραν να υπερβούν τα όρια της ανθρώπινης φύσης.
Η εποχή μας είναι εποχή της βιτρίνας, της εξωτερικής αποδοχής και ωραιοποίησης των πάντων, της υποκρισίας των Φαρισσαίων που καθάριζαν «το έξωθεν του ποτηρίου» και έκαναν ελεημοσύνες για το θεαθήναι. Η πρόταση των Αγίων είναι Ζωή ουσίας, βάθους, νοήματος, είναι «η των πραγμάτων αλήθεια», είναι ο μονόδρομος που οδηγεί στον Θεό, ο οποίος είναι η Οδός, η Αλήθεια και η Ζωή!
